Duyğusal memarlıq – formadan daha çox hiss
Memarlıq uzun illərdir ki, formalar, materiallar və konstruksiya qaydaları ilə izah edilən bir sahə kimi dərk edilirdi. Lakin son illərdə yeni bir anlayış yüksəlir: duyğusal memarlıq. Bu yanaşma məkanın yalnız görünüşünə deyil, eyni zamanda insanı necə hiss etdirdiyinə diqqət yetirir. Çünki bəzən bir otağa daxil olarkən izah edə bilmədiyimiz bir rahatlıq, hüzur və ya sıxıntı hiss edirik – bu, dizaynın görünməyən, lakin ən güclü tərəfidir.
Duyğusal memarlıq nədir?
Duyğusal memarlıq insanın duyğu sistemini əsas alan, məkanda emosional reaksiya yaradan memarlıq istiqamətidir. Məkan öz gözəlliyi ilə deyil, insanın psixologiyasına toxunmaq gücü ilə dəyərləndirilir.
Bu yanaşmada suallar belə dəyişir:
-
“Otaq nə qədər gözəldir?” yox,
-
“Bu məkan mənə nə hiss etdirir?”
Formadan daha çox hiss – mərkəzdə insan
Duyğusal memarlığın hədəfi forma deyil, təcrübədir. İnsanın içində səssizlik, rahatlıq, enerji və ya ilham oyadan atmosferin yaradılmasıdır.
Burada əsas suallar:
-
Məkan insanın stresini azaldırmı?
-
Onu hüzura yaxınlaşdırırmı?
-
Bir otaq insanın nəfəsini daraldır, yoxsa açır?
-
Gün işığı onun əhvalını dəyişir?
Bu suallar dizaynın emosional effektini ölçən yeni estetik dəyərdir.
Hansı elementlər duyğuları formalaşdırır?
1. İşıq – emosiyanın ən güclü memarı
İşıq məkanda atmosfer yaradır. Təbii işığın yumşaqlığı sakitlik verir, kölgə zonasının yarıqlığı isə məkanın meditativ düşüncəsini gücləndirir. İşığın temperaturu, yönəldilməsi və səviyyəsi emosiyanı dərhal dəyişir.
2. Rəng – psixologiyanın vizual dili
Bej, krem, açıq torpaq tonları dincəldir. Yaşıl təbiətin nəfəsini məkana gətirir. Mavi dərinlik və sakitlik yaradır. Qəhvəyi sabitlik, qızılı vurğular isə isti eleganslıq hissi yaşadır.
3. Material – toxunuşun emosional enerjisi
Ağacın istiliyi, daşın sakit ağırlığı, kətanın səmimiliyi…
Hər material insan beynində fərqli emosional siqnal yaradır. Duyğusal memarlıq materialı dekor üçün yox, hiss üçün seçir.
4. Boşluq və ritm – nəfəs alan məkan
Məkanda boşluq sadəcə boş yer deyil. Bu, insan beyninin dincəlməsi üçün “nəfəsdir”. Ritmik yerləşdirilmiş elementlər isə düşüncəni rahatlaşdırır və məkana axıcılıq verir.
5. Səslər və səssizlik
Məkanın akustikası da emosiyanı formalaşdıran mühüm faktordur. Yüngül əks-sədalı, yumşaq səslənən otaq insana hüzur gətirir. Səssizlik isə məkanın gizli lüksüdür.
Niyə duyğusal memarlıq gələcəyin istiqamətidir?
Çünki insanlar artıq yalnız gözəl olmayan, özlərinə uyğun gələn, ruhlarını ifadə edən məkan axtarırlar.
Texnologiyanın artması ilə həyat daha sürətli və daha səs-küylü olur. İnsanların ehtiyacı isə tam əksinə – sakitlik, dərinlik və özünə qayıdışdır. Bu ehtiyacı qarşılayan dizayn isə duyğusal memarlıqdır.
Hisssiz məkan yoxdur – yaxşı və ya pis hiss var
Bir məkan ya insanı sıxır, ya da ona nəfəs verir. Ya yorur, ya da yüngülləşdirir. Ya ruhu qarışdırır, ya da sakitləşdirir. Duyğusal memarlıq isə məkanları insanın daxili ritminə uyğunlaşdırır.
Bu, memarlığın yeni mərhələsidir:
forma yox, hiss memarlığı.
İnsan mərkəzli, duyğu yönümlü, daha səmimi, daha real, daha dərin.